| Antet | Yanıt |
|---|---|
| Göksel dans | Gezegenlerin uzaydaki hareketi |
| Gezegensel cisimler | Güneş, Ay, gezegenler, kuyrukluyıldızlar, asteroitler |
| Mahrek | Bir nesnenin başka bir nesne etrafındaki yolu |
| Feza | Dünya atmosferinin dışındaki bölge |
| Kainat | Bütün feza ve süre |
II. Mahrek nelerdir?
Mahrek, bir nesnenin uzayda başka bir nesnenin çevresinde hareket ederken izlediği yoldur. Yörüngede dönen nesneye merkezi beden, yörüngede dönen nesneye ise yörüngedeki beden denir.
Yörüngeler çoğu zaman eliptiktir, kısaca yassı bir daire şeklindedir. Bir yörüngenin merkez gövdeye en yakın noktasına perigee, en uzak noktasına ise apogee denir.
Yörüngedeki bir cismin hızı, merkezi gövdeden uzaklığına bağlıdır. Merkezi gövdeye daha yakın olan cisimler, daha uzak olan cisimlerden daha süratli hareket eder.
Bir yörüngenin dönemi, bir cismin merkez beden çevresinde bir tam yörüngeyi tamamlaması için geçen zamandır. Bir yörüngenin dönemi, merkez gövdenin kütlesine ve iki cisim arasındaki mesafeye bağlıdır.
Yörüngeler önemlidir şu sebeple nesnelerin birbirlerinin çevresinde yerinde kalmasını sağlar. Mesela, Dünya’nın güneş etrafındaki yörüngesi, uzaya fırlatılmamızı yahut güneşe düşmemizi engellemiş olan şeydir.
III. Mahrek türleri
Üç ana mahrek türü vardır: dairesel, eliptik ve hiperbolik.
Dairesel mahrek, nesnenin merkezi gövdenin çevresinde muhteşem bir daire içerisinde hareket etmiş olduğu yörüngedir. Eliptik mahrek, nesnenin merkezi gövdenin çevresinde bir elips içerisinde hareket etmiş olduğu yörüngedir; bu, düzleştirilmiş bir daireye benzeyen bir şekildir. Hiperbolik mahrek, nesnenin merkezi gövdenin çevresinde bir hiperbol içerisinde hareket etmiş olduğu yörüngedir; bu, gergin bir daireye benzeyen bir şekildir.
Bir cismin haiz olduğu mahrek türü, onun başlangıç hızına ve merkezi cismin kütlesine bağlıdır.
Dairesel yörüngeler en kesin olanlardır, hiperbolik yörüngeler ise minimum kesin olanlardır. Eliptik yörüngeler ise ikisinin içinde bir yerdedir.
Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesi eliptik bir yörüngedir. Ay’ın Dünya etrafındaki yörüngesi de eliptik bir yörüngedir.
Güneş sistemimizdeki gezegenlerin tüm bunlar Güneş çevresinde eliptik yörüngelere haizdir. Birtakım gezegenlerin yörüngeleri ötekilerden daha eksantriktir. Mesela, Merkür fazlaca eksantrik bir yörüngeye sahipken, Venüs daha dairesel bir yörüngeye haizdir.
Güneş sistemimizdeki kuyrukluyıldızların hiperbolik yörüngeleri vardır. Güneş sisteminin dış kısımlarından gelirler ve Güneş’in çevresinde çok eliptik bir yörüngede hareket ederler. Güneş’e yaklaştıklarında ısınırlar ve gaz ve toz salarak bir kuyruk oluştururlar.
IV. Dünya’nın yörüngesi
Dünya, Güneş’in çevresinde eliptik bir yörüngede basar ve Güneş elipsin bir odağındadır. Dünya’nın yörüngesinin yarı büyük ekseni 149,6 milyon kilometredir (92,9 milyon mil) ve eksantrikliği 0,0167’dir. Bu, Dünya’nın yörüngesinin hafif uzadığı, Güneş’in yörüngedeki en yakın nokta olan perihelion’da Dünya’ya aphelion’dan (yörüngedeki en uzak nokta) birazcık daha yakın olduğu demektir.
Dünya’nın mahrek dönemi 365.256 gündür, bu da bir senenin uzunluğudur. Dünya’nın yörüngesi ek olarak Dünya’nın Güneş’in çevresinde döndüğü düzlem olan ekliptik’e bakılırsa 23.5 aşama eğiktir. Bu eğiklik Dünya’daki mevsimlerden mesuldür.
Dünya’nın yörüngesi eliptik olan tek mahrek değildir. Güneş sistemimizdeki bütün gezegenler Güneş’in çevresinde eliptik yollarda basar. Gezegenlerin yörüngelerinin eksantriklikleri değişmiş olur, Merkür en eksantrik yörüngeye (0,206) ve Neptün minimum eksantrik yörüngeye (0,0086) haizdir.
Dünya’nın yörüngesi de eğik olan tek mahrek değildir. Güneş sistemimizdeki bütün gezegenlerin yörüngeleri ekliptiğe bakılırsa eğiktir. Gezegenlerin yörüngelerinin eğimleri değişmiş olur, Uranüs en eğik yörüngeye (97,77 aşama) ve Venüs minimum eğik yörüngeye (3,37 aşama) haizdir.
Dünya yörüngesi, Dünya’daki iklimi ve havayı belirlemede en mühim faktörlerden biridir. Dünya yörüngesinin eğimi mevsimlere yol açar ve Dünya yörüngesinin eksantrikliği Dünya’ya ulaşan güneş radyasyonu miktarını etkisinde bırakır. Bu faktörler de Dünya’daki ısı ve yağış modellerini etkisinde bırakır.
V. Ay’ın yörüngesi
Ay, Dünya’nın çevresinde eliptik bir yörüngede basar ve yaklaşık uzaklığı ortalama 384.400 kilometredir (238.900 mil). Ay’ın yörüngesi Dünya’nın ekvatoruna ortalama 5 aşama eğiktir ve Ay’ın Dünya etrafındaki bir yörüngesini tamamlaması ortalama 27,3 gün devam eder.
Ay’ın yörüngesi muhteşem dairesel değil, eliptiktir. Bu, Ay’ın Dünya’dan uzaklığının yörüngesi süresince değişmiş olduğu demektir. Ay’ın Dünya’ya en yakın yaklaştığı noktaya perigee, Dünya’dan en uzak olduğu noktaya ise apogee denir.
Ay’ın yörüngesi de hafifçe bir devinim geçirir, bu da yörüngesinin düzleminin zaman içinde yavaşça dönmesi demektir. Bu devinim Güneş ve Dünya’nın kütle çekim etkilerinden doğar.
Ay’ın yörüngesi Dünya üstünde mühim bir etkiye haizdir. Ay’ın yerçekimi Dünya’nın gelgitlerine yol açar ve ek olarak Dünya’nın dönüşünü dengelemeye destek sağlar. Ay’ın yörüngesi ek olarak Ay, Dünya ve Güneş arasındaki değişen ilişkiden meydana gelen Ay’ın evrelerinden de mesuldür.
II. Mahrek nelerdir?
Mahrek, bir nesnenin uzayda başka bir nesnenin çevresinde dönerken izlediği yoldur. Yörüngede dönen nesneye merkezi beden, yörüngede dönen nesneye ise yörüngedeki beden denir.
Yörüngeler dairesel, eliptik yahut hiperbolik olabilir. Dairesel mahrek, yörüngede dönen cismin merkezi cismin çevresinde bir daire içerisinde hareket etmiş olduğu bir yörüngedir. Eliptik mahrek, yörüngede dönen cismin merkezi cismin çevresinde bir elips içerisinde hareket etmiş olduğu bir yörüngedir. Hiperbolik mahrek, yörüngede dönen cismin merkezi cismin çevresinde bir hiperbol içerisinde hareket etmiş olduğu bir yörüngedir.
Bir yörüngenin şekli, merkezi gövdenin hacmi ve yörüngedeki gövdenin hızı tarafınca belirlenir. Merkezi beden ne kadar büyükse, mahrek o denli eliptik olacaktır. Yörüngedeki beden ne kadar hızlıysa, mahrek o denli dairesel olacaktır.
Yörüngeler önemlidir şu sebeple nesnelerin uzayda kalmasını sağlar. Mahrek olmadan, bir nesne ya merkezi gövdeye düşer veya uzaya kaçar. Yörüngeler ek olarak nesnelerin birbirleriyle etkileşime girmesini sağlar. Mesela, Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesi, Ay’ın Dünya’nın çevresinde dönmesini sağlar.
VII. Jüpiter’in yörüngesi
Jüpiter, Güneş’ten beşinci gezegen ve güneş sistemimizdeki en büyük gezegendir. Dünya’nın kütlesinden 300 kat daha büyük bir kütleye haiz bir gaz devi. Jüpiter’in yörüngesi eliptiktir, yarı büyük ekseni 5,20 AU ve eksantrikliği 0,049’dur. Bu, Jüpiter’in Güneş’e olan uzaklığının perihelionda (en yakın yaklaşım) 4,95 AU’dan aphelionda (en uzak mesafe) 5,45 AU’ya kadar değişmiş olduğu demektir.
Jüpiter’in yörüngesi 11.86 yılda tamamlanır. Bu, Jüpiter’in Güneş çevresinde bir tur atmasının ortalama 11.86 Dünya yılı sürdüğü demektir.
Jüpiter’in yörüngesi ekliptik’e ortalama 1,3 aşama eğiktir. Bu, Jüpiter’in yörüngesinin Dünya yörüngesinin düzlemine bakılırsa hafif eğik olduğu demektir.
Jüpiter’in yörüngesi de geri hareket eder. Bu, Jüpiter’in Güneş’in çevresinde Dünya’nın ters yönünde döndüğü demektir.
Jüpiter’in retro yörüngesi muhtemelen Jüpiter’in Güneş Sistemimizdeki öteki gezegenlerle etkileşiminden meydana gelmektedir.
VIII. Satürn’ün yörüngesi
Satürn’ün yörüngesi güneş sistemindeki en entresan ve karmaşa yörüngelerden biridir. Eliptik bir yörüngedir, kısaca muhteşem bir daire değildir. Satürn’ün yörüngesinin eksantrikliği 0,056’dır, kısaca hafif uzamıştır.
Satürn’den Güneş’e olan yaklaşık uzaklık 9.54 AU’dur. Bu, Satürn’ün Güneş etrafındaki bir yörüngesini tamamlamasının 29.4 sene sürdüğü demektir.
Satürn’ün yörüngesi de ekliptiğe 2,48 aşama eğiktir. Bu, Satürn’ün yörüngesinin düzleminin Dünya’nın yörüngesinin düzlemine paralel olmadığı demektir.
Satürn’ün yörüngesi ek olarak güneş sistemindeki öteki gezegenlerden meydana gelen bozulmalara da tabidir. Bu bozulmalar yörüngenin zaman içinde hafif değişmesine yol açar.
Satürn’ün yörüngesi, Güneş Sistemimizdeki gezegenlerin karmaşa hareketlerinin büyüleyici bir örneğidir.
Uranüs, Güneş’ten yedinci gezegen ve Güneş Sistemi’ndeki üçüncü büyük gezegendir. Dünya’nın 14,5 katı kütleye ve Dünya’nın 4 katı yarıçapa haiz bir buz devi. Uranüs, Güneş’in çevresinde 19,2 astronomik ünite (AB) yahut ortalama 2,8 milyar kilometre (1,7 milyar mil) uzaklıkta basar. Mahrek dönemi 84,01 senedir.
Uranüs’ün 97,77 derecelik fazlaca sıradışı bir eksen eğimi vardır, bu da yan yatmış bir halde döndüğü demektir. Bu, mevsimlerinin fazlaca uç noktalarda bulunmasına yol açar, her kutup 21 sene devamlı güneş ışığı ve peşinden 21 sene karanlık yaşar.
Uranüs’ün, esas olarak hidrojen, helyum ve metandan oluşan fazlaca kalınca bir atmosferi vardır. Metan, Uranüs’e mavi-yeşil rengini verir. Uranüs’ün ek olarak Miranda, Ariel, Titania, Oberon ve Umbriel dahil olmak suretiyle bir takım uydusu vardır.
Uranüs, 1781 senesinde William Herschel tarafınca ortaya çıkarıldı. Ismini Yunan sema tanrısından almaktadır.
S: Göksel dans nelerdir?
A: Göksel dans, gezegenlerin uzaydaki hareketleridir.
S: Gezegensel cisimler nedir?
A: Gezegensel cisimler, gezegenler, uydular, asteroitler ve kuyrukluyıldızlar şeklinde Güneş’in çevresinde dönen cisimlerdir.
S: Mahrek nelerdir?
A: Mahrek, bir gezegenin güneş çevresinde izlediği yoldur.
0 Yorum